archiwum - 17 - styczeń

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024

Żmigrodzianie mówią poprawnie

Długo zastanawiałam się nad tematyką pierwszego, już noworocznego artykułu. Aura świąt, sylwestra i składania sobie życzeń skłoniła mnie do poruszenia kwestii, które ściśle wiążą się z tym szczególnym czasem.

Czasami słyszę, że w zasadzie w języku polskim wystarczyłoby sześć przypadków, od mianownika do narzędnika. Niektórzy uważają, że bez wołacza nasz język funkcjonowałby równie dobrze. Dzisiaj na własnej skórze przekonałam się, że takie stwierdzenie nie jest do końca trafne. Czytałam kartkę świąteczną, która wyglądała tak:

„Zdrowych i wesołych Świąt
życzą Ci Anna
Marta, Bartłomiej i Maciej”.

Kiedy czytałam to na głos, niektórzy zaczęli się zastanawiać kto i komu składa te życzenia! Nie widzieli wyróżnika graficznego jaki został użyty. Nadawca zamiast napisać „życzą Ci Anno”, użył imienia w formie podstawowej, czyli mianowniku.

Ciekawym zjawiskiem jest robienie przez nas wszystkiego, byleby tylko nie użyć wołacza. Niektórzy twierdzą, że jest on aż nadto grzeczny. Nietypową sytuację z życia wziętą opowiedział nam, studentom filologii, profesor Jan Miodek. Kilka lat temu jedna z jego studentek, która pracowała jako młoda nauczycielka, została upomniana przez oburzonych rodziców jej wychowanków. Opiekunowie byli zdegustowani tym, że mówi do ich dzieci „Doroto, Janie, Matyldo”, a nie „Dorota, Jan, Matylda”! Osobiście nie rozumiem takiego absurdu. Być może niektórzy uważali, że jest to zbyt „dorosły” zwrot do dzieci. Sytuacja ta pokazuje do jakich skrajnych zachowań zmierzamy. Stąd moja prośba: jeśli składamy komuś życzenia, zwracajmy się do tej osoby per „Aleksandro, Barbaro, Andrzeju, Macieju”. Nie bójmy się używać ostatniego przypadka, przecież po coś on jest. Podobnie w sytuacjach codziennych. Świadczyć to będzie tylko o naszym szacunku do rozmówcy i znajomości podstawowych zasad języka.

Kolejną sprawą jest nazywanie imprez. Nowy Rok, Wielkanoc czy Zaduszki piszemy wielką literą, ponieważ są to nazwy świąt. Małą literą powinniśmy pisać nazwy zabaw i zwyczajów. Imieniny Andrzeja to andrzejki. Imieniny Sylwestra i zarazem ostatni dzień roku to sylwester. Ale zaraz, przecież na wszystkich plakatach widzimy „Sylwester 2016/2017”, „Andrzejki 2016”, więc jak to, co to za zasady, których nikt nie przestrzega? Jak mówi profesor Bańko: „Wydaje się jednak, że i pisownia Sylwester jest uzasadniona - wtedy mianowicie, gdy chodzi nie o zabawę, lecz o noc, w którą takie zabawy się odbywają”.

Ostatnia sprawa na dziś: co tak naprawdę oznacza wyrażenie „Do siego roku!”? Forma, którą podałam, jest zapisana poprawnie, nie możemy pisać „Dosiego roku”. Siego to dopełniacz staropolskiego zaimka wskazującego si, który dawniej oznaczał 'ten, ów'. Do siego roku znaczy dosłownie „do tego (nadchodzącego) roku”. Można przez to rozumieć, że życzymy komuś dostatniego, radosnego i owocnego w zdrowie kolejnego roku.

I ja również życzę Państwu wszystkiego co najlepsze w 2017. Jak najmniejszych problemów z polszczyzną i wspólnych „spotkań” na łamach Wiadomości Żmigrodzkich. Do siego roku!

Aleksandra Klimkowska

[PANEL PRAWY]