Porady językoznawcy
tata/tato
Obie formy są poprawne i obie występują równolegle w słownikach języka polskiego. Jednakże niektórzy użytkownicy języka polskiego twierdzą, że pierwotna jest forma
tata - obecna w języku polskim już od XV w., która ma korzenie w prasłowiańszczyźnie, a następnie w łacinie i grece (łac.
tata, gr.
tata, tetta), zaś brzmienie z wygłosowym
-o za regionalne. SkÄ…d zatem forma tato? Prawdopodobnie to wpÅ‚yw Kresów Wschodnich na polszczyznÄ™ ogólnÄ…. WiÄ™kszość z nas pamiÄ™ta „Powrót taty” Adama Mickiewicza:
Tato nie wraca; ranki i wieczory we łzach go czekam i trwodze; Tato, ach tato nasz jedzie! Niewykluczona jest również inna przyczyna pojawienia się i tak dużego upowszechnienia w polszczyźnie ogólnej wyrazu
tato. Należy też zwrócić uwagę na poprawną deklinację, zwłaszcza liczby mnogiej: w l. poj. wygląda to następująco: (kto? co)
tata, (kogo? czego?)
taty, (komu? czemu?)
tacie, (z kim? z czym?)
z tatÄ…, (o kim? o czym?)
o tacie; w l. mn.: (kto? co?)
tatowie, (kogo? czego?)
tatów, (komu? czemu?)
tatom, (z kim? z czym?)
z tatami, (o kim? o czym?)
o tatach.
lokowanie produktu
To sformułowanie, nieznanym wcześniej polszczyźnie, które od jakiegoś czasu pojawia się w emitowanych programach telewizyjnych i audycjach radiowych (sic!). Jest to określenie sytuacji, gdy w tych przekazach pojawia się przedmiot danej marki. Jeżeli bohaterowie serialu jeżdżą BMW, na śniadanie jedzą Activię Danone lub pieczywo smarowane Nutellą, obiad popijają Coca Colą, w czasie pracy wychodzą zapalić Marlboro i sprawdzić pocztę z iPhone'ów, to znaczy, że jego producenci zawarli umowę z przedstawicielami firm i koncernów, proponując im korzystną promocję towarów, ale nie wprost w postaci spotu czy reklamy, tylko w sposób nieco zakamuflowany. To właśnie nazywa się
lokowaniem produktu. Zamieszczanie informacji o lokowaniu produktu w przekazach audiowizualnych obowiązuje od niedawna. Nakaz ten wprowadziła nowelizacja
Ustawy o radiofonii i telewizji z 2011 r. (DzU nr 85, poz. 459) wymuszona przez dyrektywę Unii Europejskiej ogłoszoną w 2010 r. Warto także zwrócić uwagę na sferę językową, ponieważ zwrot
Audycja zawiera (
zawierała)
lokowanie produktu stanowi kalkÄ… semantycznÄ… angielskiego
The programme contains (
contained)
product placement. Szkoda, że w Polsce nikt nie pokusił się o wymyślenie sensownego odpowiednika sformułowania. Może wówczas telewidzowie szybciej dochodziliby znaczenia
lokowania produktu...
Prawo jazdy
W wypadku prawa jazdy, mamy do czynienia z rzeczownikami pozostającymi ze sobą w związku rządu, tzn. w takim związku wyrazowym, w którym wyraz podrzędny przybiera przypadek, jakiego wymaga wyraz nadrzędny, czyli odmianie podlega jedynie człon pierwszy, drugi zaś ma zawsze tę samą postać dopełniaczową. W l. poj. wygląda to następująco: (kto? co)
prawo jazdy, (kogo? czego?)
prawa jazdy, (komu? czemu?)
prawu jazdy, (z kim? z czym?)
z prawem jazdy, (o kim? o czym?)
o prawie jazdy (nie:
o prawu jazdy); w l. mn.: (kto? co?)
prawa jazdy, (kogo? czego?)
praw jazdy, (komu? czemu?)
prawom jazdy, (z kim? z czym?)
z prawami jazdy, (o kim? o czym?)
o prawach jazdy.
A. Krystaszek